Σε μικρή απόσταση από το χωριό της Αιδηψού, επί του δρόμου που οδηγεί στην Ι.Μ. του Αγίου Γεωργίου, συνυπάρχουν τα ερείπια δύο σημαντικών ιστορικών μνημείων της Βόρειας Εύβοιας. Η θέση είναι γνωστή σήμερα με την ονομασία «Αγία Παρασκευή», λόγω του εκεί ευρισκομένου, σχετικά νεόδμητου ναΐσκου της ομώνυμης Αγίας, που αντικατέστησε τον παλαιότερο.

Πρόκειται για τα μνημεία:

1. Του Ενετικού Πύργου της Αιδηψού διαστάσεων 7,30 Χ 6,50 μ.

2. Της Εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής, ίχνη της οποίας βρίσκονται σε απόσταση 150 μ. νοτιοδυτικά του καινούριου ναΐσκου και περίπου 50 μέτρα δυτικά του Πύργου, μέσα στην απότομη κατωφέρεια του λοφίσκου.

(ΣΣ: ΔΕΙΤΕ Video του ΔΙΑΥΛΟΣ News για τα μνημεία κάνοντας κλικ ΕΔΩ)

Η κοινή ιστορία των δύο μνημείων αρχίζει μερικές δεκαετίες μετά την κατάκτηση της Εύβοιας από τους Ενετούς (1205). Η κατάκτηση αυτή επακολούθησε της γνωστής σε όλους καταλήψεως της Κωνσταντινούπολης υπό των Σταυροφόρων της Δ΄ Σταυροφορίας την 13η Απριλίου 1204.

Η Εύβοια δόθηκε στο Βασίλειο της Θεσσαλονίκης και ο Βονιφάτιος την παραχώρησε σε τρεις ευπατρίδες από την Βερόνα, που ονομάστηκαν Τριτημόριοι (Terzieri). Από αυτούς επικράτησε ο Rabano della Carceri, ο οποίος το 1209 παρέδωσε την Εύβοια στην εξουσία των Βενετών.

Η Ενετοκρατία στην Εύβοια διήρκεσε από το 1205 μέχρι το 1470. Κατά το διάστημα αυτό σε ολόκληρο το νησί κατασκευάστηκαν νέες ή διαμορφώθηκαν αρχαιότερες οχυρώσεις, καθώς επίσης και φρυκτωρίες (φρυκτός = πυρσός και ώρα = φροντίδα). Φρυκτωρίες ήταν οι εγκαταστάσεις σε υψηλές τοποθεσίες, μέσω των οποίων μεταδίδονταν σε μακρινές αποστάσεις οπτικά σήματα με φλόγες την νύκτα και καπνούς την ημέρα.

Σήμερα σώζονται αρκετά τέτοια μνημεία της Ενετοκρατίας (κάστρα, πύργοι και φρυκτωρίες) σε ολόκληρη την Εύβοια (κυρίως στο νότιο τμήμα). Άλλα από αυτά τα μνημεία εξακολουθούν να βρίσκονται σε καλή σχετικά κατάσταση, ενώ άλλα βρίσκονται ερειπωμένα ή εντελώς κατεστραμμένα.

Ο Πύργος της Αιδηψού είναι μία από αυτές τις ενετικές οχυρώσεις, που δημιουργήθηκε παράλληλα με έναν μικρό καθολικό ναΐσκο στο όνομα της Αγίας Παρασκευής. Μιας Αγίας και Μάρτυρος, που τιμάται εξίσου τόσο από τους Ορθόδοξους, όσο και από τους Καθολικούς Χριστιανούς.

Σύμφωνα με τις ταυτιζόμενες απόψεις των Ευβοέων ερευνητών και μελετητών, ο Πύργος και ο ναός χτίστηκαν για τις ανάγκες της Βενετής Κυράς Αιδηψού και Λιχάδων, Βαρόνης Πετρονέλλα Τόκκο, που χρησιμοποιούσε προφανώς τον Πύργο ως καταφύγιο και το εκκλησάκι για τις θρησκευτικές ανάγκες, τόσο της ίδιας, όσο και της φρουράς της. Η Πετρονέλλα Τόκκο, διετέλεσε Κυρά της Αιδηψού και των Λιχάδων μεταξύ των ετών 1383 και 1410. Αποχώρησε το 1410, προφανώς λόγω των συνεχώς αυξανόμενων πειρατικών επιδρομών κατά την εποχή εκείνη στην Βόρεια Εύβοια.

Δεν είναι τυχαίο μάλιστα πως σε μία από τις πιο οργανωμένες πειρατικές και ληστρικές επιδρομές που έγινε το 1414 από στεριά και θάλασσα, η Αιδηψός, τόσο η αρχαία (σημερινή Λουτρόπολη), όσο και η νεώτερη (χωριό) κατεστράφησαν ολοσχερώς και οι κάτοικοι τους πουλήθηκαν ως σκλάβοι στα παζάρια της Ανατολής και της Β. Αφρικής.

Μάλιστα δεν θα ήταν καθόλου παράδοξη η υπόθεση πως η αποχώρηση της Βενετσιάνας Κυράς, σχετίζεται εμμέσως με αυτή την οργανωμένη πειρατική επιδρομή, υπό το δεδομένο πως ήταν εξ αρχής γνωστή στους Ενετούς. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από καταγεγραμμένες μαρτυρίες ερευνητών εκείνης της εποχής, που αποκαλύπτουν πως οι Βενετσιάνοι ναυτικοί του Αιγαίου, έκαναν πολλές οικονομικές συμφωνίες με τους πειρατές, επιτρέποντας με το αζημίωτο τέτοιες αποκρουστικές πράξεις.

Η καταστροφή του Πύργου είναι άγνωστο από πότε ξεκίνησε, όπως επίσης δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως, αν ο λατινικός ναός της Αγίας Παρασκευής λειτούργησε για κάποιο διάστημα και ως Ορθόδοξος, προφανώς κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και μετά. Το μόνο γνωστό σήμερα είναι πως η περιοχή του Πύργου είναι μετόχι της Μονής Αγίου Γεωργίου μαζί με το νέο εκκλησάκι της Αγίας.

Η πιο αξιόπιστη προσέγγιση γίνεται το 1977 από τον γνωστό ερευνητή Χαράλαμπο Φαράντο ο οποίος γράφει: «Είναι μικρή εκκλησία, μονόχωρη, με ημικυκλική κόγχη ιερού, αλλά κατερειπωμένη. Σώζεται μόνο η ημικυκλική κόγχη του ιερού σε ύψος 1.20 μ. Η εξωτερική τοιχοδομία δε φαίνεται γιατί είναι σκεπασμένη από τα χώματα του υπερκείμενου λόφου. Τα υλικά με τα οποία κτίστηκε η εκκλησία είναι αργοί λίθοι, πλίνθοι, σχιστόπλακες και παχύ κονίαμα. Το δάπεδο είναι αθέατο. Η εκκλησία χρονολογείται πιθανόν στον 18ο αιώνα».

Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή το παλιότερο λατινικό εκκλησάκι προφανώς επισκευάστηκε και λειτούργησε ως ορθόδοξο μέχρι να καταστραφεί πιθανότατα από τις ορδές του Περκόφτσιαλη το 1823. Υπάρχει ακόμη και μια παράδοση που θέλει την εκκλησία να προϋπάρχει της Ενετοκρατίας και να ανήκει στην Μονή Θερμών (που κατεστράφη κατά τον 15ο αι.). Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να υποθέσουμε πως ο ναός της Αγίας Παρασκευής χτίστηκε ως Ορθόδοξος, μετετράπη αργότερα σε Καθολικό και ακολούθως έγινε και πάλι Ορθόδοξος μέχρι την καταστροφή του το 1823. Η περίοδος μάλιστα κατά την οποία ο ναΐσκος λειτούργησε ως Καθολικός, έδωσε στην περιοχή αυτή της «Αγίας Παρασκευής» το προσωνύμιο «Φραγκούλα», που μέχρι και σήμερα χρησιμοποιείται από τους κατοίκους της Αιδηψού.

Σήμερα (2018) τα σωζόμενα ίχνη του μνημείου είναι δυστυχώς λιγότερα από αυτά που περιγράφει ο Χ. Φαράντος το 1977. Δύο κυπαρίσσια σηματοδοτούν το σημείο που βρισκόταν ο ναός. Αυτός που θα καταφέρει να πλησιάσει το δυσπρόσιτο πια σημείο θα μπορέσει να δει λίγα σημάδια από την κόγχη του ιερού.

Αντίθετα με τα ίχνη του παλαιού ναού της Αγίας Παρασκευής, τα ερείπια του Πύργου δεν παρουσιάζουν σοβαρές αλλοιώσεις σε σχέση με την εικόνα που παρουσίαζαν πριν 50 χρόνια.

Από ότι παρατήρησα κατά την τελευταία μου επίσκεψη (Απρίλιος 2108) πρέπει να υπάρχει κάποια σύγχυση σε ότι αφορά την ταυτότητα της παλαιάς εκκλησίας, αφού κάποιοι θεωρούν πως ήταν του Αγίου Παντελεήμονος. Η σύγχυση μάλλον προέρχεται από το εικονοστάσι, που έχει στηθεί κοντά στα ερείπια του Πύργου, με την εικόνα του Αγίου Παντελεήμονος.

Εκτός όμως από την αναγκαία ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας για την ιστορική ταυτότητα των μνημείων μας, επιβεβλημένη είναι η προστασία των εναπομεινάντων ερειπίων από αυτά τα δύο μνημεία, καθότι είναι άμεσα συνδεδεμένα με την ιστορία της περιοχής.

Καλέμης Αλέξανδρος

Βιβλιογραφία

1. Χαρ. Φαράντου: «Η Αιδηψός και αι περί αυτήν παραδόσεις» (ΑΕΜ ΙΗ 1972)

2. Χαρ. Φαράντου: «Βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες σε περιοχές χωριών της Β. Εύβοιας» (ΑΕΜ ΚΑ 1977)

3. Θόδωρου. Σκούρα: «Οχυρώσεις της Εύβοιας»

4. Δημήτρη Δεμερτζή: «Συλλογή τοπωνυμίων της νήσου Εύβοιας». (ΑΕΜ ΙΑ 1964)

5. Χρυσοστόμου Θέμελη: «Ευβοϊκή Μοναστηριολογία».

6. Άγγελου Στέφου: «Ιστιαία»

7. Τάσου Παπαποστόλου: «Λαογραφικά Β. Εύβοιας»

8. Αλέξανδρου Μωραϊτίδου: «Με του βορηά τα κύματα»

9. Γιάγκου Τσαούση: «Ευβοϊκή Εγκυκλοπαίδεια»

10. Κυριάκου Σιμοπουλου: Τόμος Α΄«Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα 330-1700»

Το μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Κυνηγετικού Συλλόγου Ιστιαίας έχει το προνόμιο να φιλοξενεί έναν σπάνιο φυσικό πλούτο και να θεωρείται ως ένα από τα πληρέστερα μουσεία του είδους του στη χώρα μας.  

Σκοπός του μουσείου είναι η συμβολή του στην προστασία του δασικού και θηραματικού πλούτου και γενικότερα του φυσικού περιβάλλοντος, μέσω επιστημονικών δραστηριοτήτων (εκθέσεων, διαλέξεων και άλλων εκδηλώσεων) περιβαλλοντικού χαρακτήρα.

Ένας από τους βασικότερους στόχους του είναι η ενημέρωση των παιδιών για τον πλούτο της ελληνικής φύσης και τους σημερινούς κινδύνους υποβάθμισης αυτής της πολύτιμης εθνικής κληρονομιάς.

Στη Μονή Γαλατάκη η οποία είναι αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο (θαλασσινό προστάτη και αντικαταστάτη κατά κάποιο τρόπο του Ποσειδώνα), θα μπορέσετε να απολαύσετε την απόλυτη αρμονία του υγρού στοιχείου με την φύση.

Βρίσκεται σε μία πραγματικά μαγευτική τοποθεσία οροπεδινή 200 μέτρα ψηλότερα από την θάλασσα έχοντας έτσι εξαίσια θέα προς τον Ευβοϊκό αλλά και τις ακτές της απέναντι ευρισκόμενης Βοιωτίας.
Η μονή Γαλατάκη ήταν ανδρική. Από το 1946 όμως μετατράπηκε σε γυναικεία.

Γιορτάζει στην επίσημη γιορτή του Αγίου Νικολάου, στις 6 Δεκεμβρίου, αλλά και την 20η Μαΐου, επέτειο της ανακομιδής των λειψάνων του.
Την ημέρα αυτή πανηγυρίζει η Μονή μέσα στο καταπράσινο μαγευτικό ανοιξιάτικο τοπίο, τέτοιο σαν κι αυτά που μόνο το νησί της Εύβοιας ξέρει να προσφέρει.

Ακόμη στην περιοχή Γαλατάκη οι ερημικές παραλίες κάτω από την Μονή με τα υπέροχα πεύκα που ακουμπούν στην θάλασσα, θα σας μείνει πραγματικά αξέχαστη.

Απολιθωμένο δάσος Κερασιάς.
Χώρος κοντά στην Κερασιά Νηλέως, επί του δρόμου Κερασιάς – Ιστιαίας. Από την περιοχή έχουν ανασκαφεί πλήθος παλαιοντολογικών θησαυρών τόσο χλωρίδας όσο και πανίδας.


Πύργος Δροσίνη.
Πυργόσπιτο (ενετικού τύπου) που χτίστηκε στις Γούβες Αρτεμισίου από τον Τούρκο Ιμπαήμ Αγά στις αρχές του 19ου αιώνα. Μετά την απελευθέρωση αγοράστηκε από την οικογένεια του μεγάλου μας ποιητή Γ. Δροσίνη. Σήμερα έχει συντηρηθεί και φιλοξενεί τοπική λαογραφική συλλογή.


Κάστρο Ωρεών.
Υπολείμματα φρουρίου πάνω από την πόλη. Χτίστηκε επί Ενετοκρατίας σε θεμέλια αρχαιότερης οχύρωσης.


Παναγία Ντινιούς.
Ξωκλήσι της Ιστιαίας χτισμένο σε μαγευτικό πλατανοδάσος, στην μεταξύ Ιστιαίας και Αρτεμισίου περιοχή.


Ταύρος Ωρεών.
Ένα από τα πιο επιβλητικά αγάλματα, που κοσμούσαν την περίλαμπρη αρχαία Ωρεό. Φιλοτεχνήθηκε προς τιμή του Δημητρίου Πολιορκητή κατά την εποχή της Μακεδονικής κυριαρχίας. Βρίσκεται στον περίβολο του ναού της πόλης κοντά στο λιμάνι

Μοναδική παραλία σε ομορφιά, απίστευτη θέα, καταγάλανα νερά και μια πλαζ που θα σας μείνει αξέχαστη !

Την παραλία  Νησιώτισσα θα την συναντήσετε σε περίπου ένα χιλιόμετρο δυτικά του Νέου Πύργου στη Βόρεια Εύβοια, περίπου 15 χλμ από την Ιστιαία.

Πρόκειται πραγματικά για μια από τις πιο όμορφες παραλίες της βόρειας Εύβοιας με θέα το νησάκι και τα ερείπια ενός αρχαίου πύργου στην κορυφή του.

Συγκεκριμένα, στη βραχονησίδα «Μοναστήρι», λίγα μέτρα από την ακτή, υπάρχουν τα ερείπια ενός μεσαιωνικού κτίσματος η χρήση του οποίου δεν είναι ακριβώς γνωστή και χρονολογείται την εποχή της Φραγκοκρατίας, τον 13ο ή τον 14ο αιώνα.

Πιθανόν να ήταν βίγλα αλλά δεν αποκλείεται να πρόκειται για φράγκικο εκκλησάκι ή να ήταν απλά ένας μύλος.

Ο Αυστριακός αρχαιολόγος και έγκυρος μελετητής των οχυρώσεων της Εύβοιας Johannes Koder (1973) θεωρεί ότι πρόκειται για εκκλησία χτισμένη σε δύο διαφορετικές περιόδους.

οι Ελληνικές Σεϊχέλες


Στο βόρειο Ευβοϊκό κόλπο, ανάμεσα στα Καμένα Βούρλα και στην Εύβοια, βρίσκεται μία συστάδα νησιών, που οι ντόπιοι αποκαλούν Σεϋχέλες. Είναι τα Λιχαδονήσια, ένα σύμπλεγμα μικρών νησιών, τα οποία αναδύθηκαν μετά από μεγάλο σεισμό πριν χιλιάδες χρόνια. Τα παλαιότερα χρόνια κατοικούνταν, σήμερα όμως είναι ακατοίκητα και αποτελούν προστατευμένους οικολογικούς χώρους. Τα νησάκια αυτά αποτελούν εξαιρετικό προορισμό για μονοήμερες θαλάσσιες εκδρομές και εξερευνήσεις.
Τα μεγαλύτερα από τα νησάκια αυτά είναι η Στρογγυλή και η Μονολιά, λίγο μικρότερα η Μικρή Στρογγυλή, το Στενό, η Βάγια και μερικά ακόμα μικρότερα που ονομάζονται ποντικονήσια.

Σε ένα από τα νησάκια η παραλία είναι οργανωμένη και προσφέρει όλα τα απαραίτητα. Σε ένα άλλο έχουν βρεθεί απομεινάρια αρχαίου οικισμού, και σε ένα τρίτο υπάρχει μία εκκλησία όπου έχουν γίνει γάμοι και βαπτίσεις. Ο βυθός της Λιχάδας και των Λιχαδονήσων είναι εξαιρετικά πλούσιος και υπάρχουν αρκετά παλιά ναυάγια τα οποία κεντρίζουν το ενδιαφέρον των καταδυτών
Καθημερινά πραγματοποιούνται δρομολόγια με καΐκι από το Λιμάνι του Αγίου Γεωργίου στη Βόρεια Εύβοια. 
Από τη Λιχάδα η πρόσβαση αν δεν έχετε δικό σας σκάφος γίνεται με το σκάφος "Τα είδα όλα" από τον Καβο.Πρόκειται για σκάφος taxi που σας πηγαίνει Δωρεάν και πληρώνετε στην επιστροφή... 3 ευρώ το άτομο! Ακόμα και μόνος σας να είστε η τιμή είναι πάντα η ίδια. Το μόνο που έχετε μόλις φτάσετε στον Κάβο να καλέσετε το 6977628080 ή το 6972808181 και το "Τα είδα όλα" θα έρθει να σας πάρει.

Η διαδρομή είναι 5- 10 λεπτά και θα σας αφήσει στη Στρογγυλή. Είναι το νησάκι με την οργανωμένη παραλία! Οι ομπρέλες και οι ξαπλώστρες είναι ΔΩΡΕΑΝ, υπάρχει φαγητό από σουβλάκια μέχρι θαλασσινά και φυσικά καφές και ποτό!
Για να φτάσετε οδικώς στον Κάβο η απόσταση είναι 30χιλ από Αιδηψό! Από Ιστιαία, λίγο πριν το λιμάνι της Αιδηψού υπάρχει ταμπέλα προς Λιχάδα -  Άγιο Γεώργιο, στρίβουμε εκεί και έχουμε στο αριστερό μας χέρι τη θάλασσα. Η διαδρομή είναι όμορφη και στο περισσότερο μέρος της κοντά στη θάλασσα η ανάμεσα από καταπράσινο δάσος.

Κάβος(Παραλία Λιχάδας):

Πρώτη αναχώρηση 11:00 π.μ και δρομολόγιο ανά 30 λεπτά μέχρι και τις 17:30 μ.μ.

Καμένα Βούρλα:

Αναχώρηση 12:00 π.μ και επιστροφή στις 18:00 μμ. ( 1 δρομολόγιο).

-------------------------------------------------------------

To Κείμενο που ακολουθεί, η φωτογραφίες και το Video είναι απο την ιστοσελίδα https://lichadonisia.com/


To σύμπλεγμα των νησιών είναι δημιούργημα ηφαιστειώδους ενέργειας και αποτελεί έναν ενιαίο ηφαιστειακό σχηματισμό. Το μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος λέγεται Μανολιά, είναι κατάφυτο και εκεί βρίσκεται η παραλία μας με τα τιρκουάζ νερά και το καλά οργανωμένο beach bar. Η περιήγηση συνεχίζεται με την εντυπωσιακή επίσκεψη ενός ναυαγίου στα δυτικά του νησιού,μέσα σε μία σειρά από ξέρες,και γίνεται αντιληπτό χωρίς καταδυτικό εξοπλισμό, καθώς είναι προσαραγμένο μόλις στα 6 μέτρα. Μία από τις πιο ευχάριστες εκπλήξεις στην ευρύτερη περιοχή είναι η παρουσία μιας χαριτωμένης οικογένειας από Φώκιες, οι οποίες εδώ και μερικά χρόνια έχουν επιλέξει τα Λιχαδονήσια ως μόνιμη κατοικία τους. Οι εμφανίσεις τους είναι συχνές κατά την διάρκεια της ημέρας και οι πόζες τους για επιδέξιους φωτογράφους ιδιαίτερα εντυπωσιακές.

-----------------------------------------------------

Δείτε επίσης ένα υπέροχο Video απο το Youtube (user: haanity)